۸ مهر، ۱۳۹۴
تمرین چرخ تعادل برای یافتن نقطهٔ تعادل زندگی
- این نوشته در تاریخ ۱۵ مهر، ۱۳۹۶ به‌روز شده است.
این نوشته بخشی از مجموعه آموزش‌های «علم و هنر راهبری» است.
گاهی می‌خواهیم در زندگی خود متعادل شویم، ولی نمی‌دانیم از کجا و چطور شروع کنیم.
برایم چندین بار پیش‌آمده که کسی برای تغییر درخواست جلسهٔ راهبری کند ولی مطمئن نباشد از کجا شروع کند. معمولاً این‌گونه افراد می‌دانند که چیزی در زندگی‌شان درست کار نمی‌کند، رضایت کافی ندارند و آن‌چنان‌که بایدوشاید از توانایی‌های خود استفاده نمی‌کنند. این‌ها را می‌دانند ولی دقیق نمی‌دانند که برای تنظیمش چه کنند.
به‌عنوان‌مثال، از کار خود راضی هستند ولی وقت کافی برای روابط اجتماعی ندارند. یا برعکس روابط قوی دارند ولی شغل موردعلاقهٔ خود را پیدا نکرده‌اند.
زندگی هرکسی از قسمت‌های مختلفی تشکیل‌شده است و رضایتش به تعادل آن‌ها بستگی دارد. چرخ تعادل هم چیزی بیش از این نیست. برای زمان‌هایی است که لازم است چیزی را به خودمان یادآوری کنیم.
در این تمرین، چرخ نمایانگر بخش‌های مختلف زندگی است. هرچه اجزای آن در تعادل باشند، چرخ روان‌تر و درنتیجه زندگی متعادل‌تر حرکت می‌کند.
اگر بخشی بالا و دیگری پایین باشد، حرکت چرخ مختل می‌شود؛ مانند زمانی که در جادهٔ خاکی با ماشین درحرکتیم. بالا و پایین می‌رویم و هرازگاهی بنا به شرایط جاده و پستی-بلندی‌هایش به‌ناچار از مسیر خارج می‌شویم.
این پستی‌وبلندی‌ها، همان‌هایی هستند که می‌خواهیم بدانیم. در کدام قسمت رضایت داریم و کدام‌یک نیاز به توجه بیشتری دارد.
تمرین چرخ تعادل
همان‌طور که چرخ هر ماشینی با دیگری متفاوت است، چرخ تعادل هرکسی نیز می‌تواند با دیگری متفاوت باشد. به‌عنوان‌مثال چرخ من از کار بامعنی، تفریح و سرگرمی، رابطه‌های عاطفی، دوستی و چند بخش دیگر تشکیل می‌شود. ولی ممکن است برای تو گزینه‌های دیگری نیز مانند یادگیری، روابط جدید یا حتی کسب آگاهی اضافه بر این باشد.
پیدا کردن بخش‌های مختلف چرخ، مطابق سلیقه و نیاز راهجو است ولی کندوکاو کردن جزئیاتش باراهنما است. راهنما کمک می‌کند که اولویت‌های راهجو در این قسمت مشخص شود و برای رسیدن به خواسته‌های او، همواره تلاش می‌کند.
نوشتهٔ مرتبط: راهنما (Coach) و راهجو (Coachee) کیستند؟
این تمرین در سبک‌های مختلف راهبری (Coaching) و همچنین دیگر حرفه‌ها مانند مدیریت استفاده می‌شود. شکل کلی آن مانند نمونهٔ زیر است. برای مدتی من از مدل آمادهٔ مؤسسهٔ CTI استفاده می‌کردم که در آنجا، آن را «چرخ زندگی» می‌نامند؛ اما در Erickson این تمرین را «چرخ تعادل» نام‌گذاری کرده‌اند.
حتی اگر فعلاً نمی‌خواهی باراهنما جلسه‌ای بگذاری، بد نیست دست‌کم بخش‌های مختلف زندگی خود را نام ببری و بر اساس رضایت شخصی به هرکدام امتیازدهی.
یکی از ویژگی‌های راهبری، مثبت نگری آن است. ازاین‌رو تا جای ممکن از نگاه منفی استفاده نمی‌کنیم. برای همین در این تمرین، کمترین امتیاز یک است. ما امتیاز صفر نداریم؛ یعنی پایین‌ترین سطح رضایت ۱ و بالاترین ۱۰ است.
برای هر قسمت خط منحنی روی امتیازش بکش و انتهای دو طرف را به بخش‌های دیگر متصل کن. (مانند نمونهٔ زیر)
هرچه چرخ بیشتر شبیه دایره شود به معنی زندگی متعادل‌تر است. طبیعتاً اگر محیط دایره بزرگ‌تر باشد، رضایت از زندگی بیشتر است و هرچه کوچک‌تر، کمتر.
یادت باشد که قرار نیست تمام امتیازها ۱۰ یا ۱ باشد. نتیجه و فایدهٔ این تمرین زمانی نمایان می‌شود که در امتیازدهی صداقت داشته باشی.
هرچند وقت یک‌بار خودم این تمرین را انجام می‌دهم و چرخ‌های تعادل زیادی دیده‌ام. معمولاً هیچ‌کدامش دایرهٔ کامل نمی‌شود. پس سعی نکن دایره بسازی و از اینکه چرخ تعادلت هموار نمی‌چرخد ناراحت نباش. این شروع مسیر تغییر است.
اولویت‌های تمرین چرخ تعادل
در مثال بالا عنوان‌هایی برای پیشنهاد نوشته‌شده است، ولی می‌توانی آن را به‌دلخواه تغییر دهی.
نکته‌ای که در اینجا مهم است، توجه به مفهوم شخصی هرکدام از این ارزش‌هاست؛ بنابراین تعریف آن برای هرکس می‌تواند متفاوت باشد. مهم است که تعریف خودت را پیدا کنی و بر اساس رضایت شخصی، امتیازی دهی.
مثلاً برای من سلامتی یعنی اینکه در سال چند بار مریض می‌شوم، چند بار دکتر می‌روم و چند بار برای درد قرص مسکن می‌خورم. درصورتی‌که ممکن است برای تو معیارهای دیگری اهمیت داشته باشد.
پس قبل از آنکه به هرکدام امتیازدهی، وقتی بگذار و معنی آن را برای خودت واضح کن. حتی بهتر است تعاریف آن‌ها را یادداشت کنی تا در آینده، سیر تکامل ارزش‌هایت را هم بدانی.
پیشنهاد
بهتراست این تمرین را چند وقت یک‌بار تکرار کنی. پیشنهاد من فصلی یک‌بار است. نسخهٔ خام تمرین را از اینجا می‌توانی دانلود کنی. این نسخه عنوان ندارد تا خودت آن‌ها را انتخاب کنی.
یادت باشد که تعریف ارزش‌ها را هر بار یادداشت کنی. در جریان این تمرین گاهی متوجه می‌شوی که مفهوم هرکدام تغییر کرده و در مقابل میزان رضایت بالا یا پایین رفته است.
در پایان سال، دست‌کم چهارچرخ تعادل خواهی داشت. مقایسه کن که در طول این مدت چه چیزهایی تغییر کرده است. برای کدام برنامه‌ریزی کردی و کدام تحت تأثیر محیط تغییر کرده است.
اگر ارزشی در این مدت بهبود نیافته، لازم است تا توجه بیشتری به آن داشته باشی. یادت باشد درنهایت چرخ متعادل‌تر، روان‌تر حرکت می‌کند.
متعادل باشی!
